sâbir-türkce

ميرزا على اكبر صابر طاهيرزاده 1278اينجي ايلينين ذيحججه آيينين اونوندا شماخيده آنادان اولور. 8 ياشيندا مكتبه گئديب و اوخودوغونو يازماغا هوسناك اولدوغوندان موللاسي طرفيندن آفرين عوضينه دؤيولدويونو اوشاق ديلىيله بئله نظمه چكير:

توتدوم اوروجو ايره مازاندا
قالدي ايكي گؤزلريم قازاندا
موللام دا دؤيور، يازي يازاندا

اون ايكي ياشينا يئتيشديكده مرحوم حاجي سئييد عظيمين مكتبينه داخيل اولموش و سئييد اوندا شاعيرانه دويغو گؤردويو اوچون، درس وئردييي منظوم فارسي حيكايه لرين توركجه منظوم ترجومه سيني صابيردن ايستير و صابير سعدينين گولوستانينين نئچه بؤلومون توركجه نظمه چكير. بير ايكي ايل مكتبه دوام ائتديكدن سونرا بير آز فارسجا و توركجه اوخويوب يازماغيني اؤرگه نديكجه، آتاسي اونون مكتبه دوام وئرمه سينه راضي اولماييب و صابيري بير دوككانه آپارير. صابير دوككاندا گئنه درس اوخوماغا مشغول اولور و آتاسي اونو مذممت ائديب و حتتا بير دفعه ده اونون شئعر كيتابيني جيرميش. و صابير يازير:

من خليل الله عصرم، پدرم چون آذر
سفر از بابل شيروان كنم، انشاالله
گرچه او دفتر اشعار مرا پاره نمود
وصله باطبع درخشان كنم، انشاالله

نئچه وقت خوراسان، سمرقند و بوخارا طرفلريني سياحت ائدير و دست فوروشلوقلا كئچينيرميش. اون بئش ايلين عرضينده سككيز قيز اؤولادي اولور و بؤيوك بير عاييله نين تحصيل-ى موعاشي اوچون قويروق ياغي اريتمك و صابين پيشيريب ساتماغيله گوذران ائدير. 1913اينجي ايلده آغازعلي بك كؤچرلينسكي جنابلريله تانيش اولور و بو تاريخدن جيددييتيله چاليشماغا باشلير و موللانصرالددين ژورنالي ياييلماغا باشلاياندا اؤز هونر و چيخارين گؤسترمه يه بير موساعيد يئر تاپير و بو مجموعه نين بيرينجي ايلينين 4اونجو نومره سينده بئله يازير:

ميللت نئجه تاراج اولور اولسون، نه ايشيم وار ...

بو شئعري هجو شكلينده يازيب و هوپ هوپ ايمضا قويور، بو شئعر هر يئردن تحسين و تعريفلري صابيره ساري ياغديرير و اونون شؤهرتينه باعيث اولور. صابيرين توتدوغو مسلك و يول و خؤشكه مؤمينلرين و ريياكار موللانومالارين اعماليني چوخ شيرين مضمونلاريله ذم و تقبيح ائتمك اونو قارا جماعتين لعنت و تؤهمتلرينه قويور، آمما صابير متانتيله اؤز عزمينده ثبات ائديب و اؤز يولونا دوام ائدير.

صابير توركي ادبيياتيندا بير يول آچدي كي اوندان قاباق كيمسه او گؤزه ل شيوه ده يازماميشدير. او كؤهنه شئعرلريله يئني شئعرلر آراسيندا بير عصرليق اوچوروم آچدي كي بير داها گئري دؤنوب ده او اوچورومو آتيلماغا كيمسه ده جورات قالمادي.

صابير طعنه لر و سؤيوشلر هدفي اولور و حتتا اؤز عاييله سي ده اوندان اينجيميشديلر، او شئعرلرينده نئچه موستعار آدي وار ايدي كي اولاردان "جور به جور"، "دين ديره يي"، "مرات"، "فاضيل"، "آغلار گوله ن" و "ابونصر شيبانى"ني آد آپارماق اولار.

صابير خلقين طعنه و تعرروضوندن خلاص اولا بيلمير و آخيرده ايش اورا چاتير كي كافير و بابي دئيه قصصابلار اونا قويروق ساتميرلار و ناچار قاليب قويروقچولوق و صابين پيشيرمكدن ال چكيب و بير نفر موعللميله شراكتن مكتب آچير و اونون آدين ((مكتب-ى اوميد)) قويور. آمما موعلليمليكدن چؤره ك پولو چيخمايير و داها چاره سي كسيليب 1910 ونجو ايلده باكويه گئدير، معاريف جمعييتينين بالاخاناسيندا مكتبده فارس و شريعت موعلليمليينه قبول اولونور. آمما افسوسلر اولسون كي 1911نجي ايلده مريض اولور و ناخوشلوغو قاراجييه رين شيشمه يي تشخيص وئريلير. او اؤز خسته ليييني يولداشينا بئله خبر وئرير:

عارضي غملر اليندن اوره ييم شيشميشيدي
ظنن ائديرديم ائده جكدير اونا چاره جييه ريم
بخت-ى منحوسيمه باخ، من بو تمنناده ايكن
باشلادي شيشمه يه ايندي اؤزو قاره جييه ريم

اونون موعاليجه سي فايدا وئرمير و بالاخره شماخييه قاييدير و داها زحمتدن خلاص اولماقچون اؤزونه اؤلوم ديله يير:

ايسته ره م اؤلمه يي من، لئيك قاچير مندن اجل
گؤر نه بدبختم، اجلدن ده گره ك ناز چكه م

و آخير نفسلرينده بو روباعيني يازير:

راهم بدهيد رو به راه آمده ام
بر درگه حضرت-ى اله آمده ام
بي تحفه نيامدم٬ نه دستم خاليست
با دست پر از همه گناه آمده ام

بو بؤيوك اينسان 1912دا آللاهين رحمتينه واصيل اولور.

منبع : ((ع.صحت)) يازيلاري