صابیر) نین یازدیگی بیر حکایه
بو يازى ائديت ائديلمه ميشدير- مئهران باهارى
میرزاعلی اکبرطاهیرزاده(صابیر) نین یازدیغی بیر حيکایه
یازىیا آلان:علی.ب.تورک
آذربایجان ساتیریک شئعیرینین بؤیوک داهی اوستادی میرزا علی اکبر طاهیر زاده (صابیر) ین «مئیدانه چیخیر»آدلی حیکایه بو اولو شاعیرین نثر یازیلاریندان بیریسیدیر .صابیرین شئعرلری اوزه رینده بوگونه کیمی بیر چوخ تدقیق اولوندوغو حالدا نثر یازیلاری آزاراق تانیندیغیندان ایتگین و گؤزلردن ایراق قالمیش. آشاغیدا کوچوک حیکایه بو بؤیوک شاعیرین نثر یازیلاریندان بیريسىدیر کی «کلیات هوپ هوپ نامه » کیتابیندان 1320 –نجی ایلده تبریزده باسیلمیش کیتابدان آلیناراق ؛ اورژینال شکلینده وئریلیر. صابیرین شئعر ساحه سینده یاراتدیغی یئنیچیلیك ،نثر یازیلاریندا دا گؤرمک مومکوندور. خاطیرلاتماق گره کیر یازینی اورژینال وئریلماغیندن منظور او دؤورانین یازی اوسلوبو و تورک یازیسىنین او دؤورانلاردا یازیسی تانیماق آماجی نظرده آلینیب.
مئیدانه چیقور...
محمود، معنوی بير تربيیه نين..بير تربيیه-يى دینيیه نين آغوش-ى حيمایه سينده بؤیوموش؛ حیات-ى ايجتيماعيیه ده کی تلخی ؛ خودکامیدن ذرره قده ر نصیبه دار اولموش ایدی. او، حیاتينی کؤیونون گؤزه ل داغلاری.. مئشه لری.. چمنلری.. سولاری آراسیندا بؤیوتموش معیشتين، ذؤوقوک، خوصوصیله عالم-ى جدیديک.. عصر-ى ترققینین تکامولوندان خبری یوقدو.. او الهک یولده سیحه بی حدودینی چکمكدن باشقا بر مشغله بیلمزدی..اينسانیتن ؛مملکتینده؛ تازه آدی تازه صداسی هنوز ائشیدیلمه يه باشلادیغی وقت؛ محمود ؛ ايستيغراق خاموشی ایچينده تجلیات-ى طبیعیه سينين اشعار-ى متصوفه سی ایله دمگذار ایدی......
گؤزل داغلار..گؤزل چمنلر ..گؤزل سولار بونلار هپ طبیعتک وسائط الهامیدر، هر روح اؤز نصیبه ايرشادینی اونلاردن آلار.. محمود ده طبيعتده کی ايلهامات متعالیه سنی او گيبی شئیلره مجلوب گؤرویوردو..وطنين یئنی یئنی سؤزلرینی ائشیديکجه..ميلللتين نوع عمیقنی گؤردوکجه فيطرتينده مرکوز اولان ح-سس-ى آتشین، اينشيعاله باشلادی. اوولدن وطن و ميللت قایغيسی یادینه کلمزکن ایندی وطن.. ميللت فریادلارینی عیوقه چیخارییوردو ووفقط، چه سود؟ نه بو فریادی ائشیده جک جماعت٬ نه ده بو حيسیياتی آنلایاجاق ميللت واردی؟...
بو حسیات تصوفک ،تصوف دگل ؛حسیات تعصب و جهالتک ایچینده یاشایه- مامق امکانی باش گوستردی.ظلام ایچینده نور؛شبپره طبعان بشریت ایچون اک بی انصاف دشمندر.محمود ده اویله اولدی..اوزاوداسی اوزاقرباسی ..اوز عائله سی اونک خصم جانی اولدیلر..اوده اوز جگرپاره لرین بواوغورده علم ..حریت،انسانیت..مدنیت اوغورنده فدا ایتدی..اغتراب ایتدی..اوز محیط اجتماعیسنده برجه مصدرعرفان و مدنیت بیلدیگی(...)یه کلدی..او آرتیق اوراده راحت ایدی مسرورایدی..مسعود ایدی..اونی یوزینه قارشی تکفیر تلعین ایتمیورلر..اونک حریت فکریه سنه ..آثار قلمیه سنه جبرایله ایتمیورلردی..هر کاه که اونک شهرنده کی رفاه معیشتی یوقدی،فقط سعی قلمی ایله ..ناموسلی..غیرتلی آدیله ادبیات مبیه سی آراسینده برموقع ممتازکسب ایتمشدی..اویازییور چالیشیور بشریته مرحمت..شفقت گوسترییوردی؛بولندیغی یرده برافکار جدیده دارالعرفاننده اشغال ایتدیگی موقع تدریسی اونک گذارش حیاتنه خادم اوله جقدی.ایندی حر،آسوده برفکره مالک؛مستریح!
***
پرستشکاری بولندیغی حیات مطبوعاته ده برکره داخل اولسه؛آرتق،مورانه اولسه ده ایده جگی بوخدمتله ذوق معنویسنی تطمین وجداننک غلیاننی تسکین ایده جکدی.اویله اولدی.یقندن طانیدیغی برغزته نک علمله سی صره سنه گیردی،مطبعه نک پریشان وقسوت انگیز حیاتنی داها بیلمه ن بو آدم اک آز اجرت خدمتله فخورانه چالیشیوردی.«روحم؛بوسعیدن محظوظدر؛گوج اولسه ده دوام ایده جگم چونکه غایۀ املم ملته خدمتدر!»دییوردی او؛اعضای مطبوعاتک سیاناهیسنه حرمت..محبت گوستردی.اونلری مصلح انسانیت بیلردی..اونلری اقدس اوامر الهی اولان :بنم عندمده ان بیوک احسان بیزالبشر تأمیزصلاح وسعادت خائم اولانلرک قوللغیدر!فرماننی اجرایه کوکل بیلردی.
فقط هیهات؛تصادف اونی اویله آلداتدی که بوتون غیظ قلبیسی بر آنده مدهش بر قوه مدخره گبی پاتلادی.....غزته نین مدیری خلقاً عادی؛طبعاً دنی؛وجداننی منفعت شخصیه سی اوغرنده پایمال برساخته کاریدی...
اوهیچ بر وقت اینانمیوردی که بویله بروجدان بویله عادی بر لئامت مطبوعات ملیله سنک برعضومهمنده بولونسون؛لکن گرکدی که بوحقیقتی لایقیله اوگرنسون؛پرستشکاری اولدیغی بوصحائف مطبوعاته بویله آلچق و مخرب برمیقروبک نه صورتله یاپشدیغی اوگرنمک ایسته یوردی.برگون وظیفه سیله مشغولدی..مرتب لردن برینک شکوای متظلمانه سنی ایشیتدی.تاثری آرتدی رقت شعری هیجانه گلدی.تازیانه آتشبار اولان خامه جوالندن غیر اختیاری برقاچ مصراع دوگولدی..پک آجی ایدی.اوزی ده آغلادی..دها متیقظ..دها مراقلی برصورتده تدقیق محیطه باشلادی..اوح پک برباد!پک ملعونبرحیات..هرکس نفرت ایدییور..شخصاًمعروفی اولان هرکس اونی منفور..لئیم..عادی بیلیور..فقط هیهات؛برورقه مطبوعانک صاحبی..افکارعمومیه نک شخصاً طانیمادیغی بوچهره سیاه شیطنت حالا اورته ده طولانیور..یاشایور..
محمود داها زیاده تدقیقاتده بولوندی..اوح..ایشیک ایچینه گیردیکجه ملوث بو آدم انسانیت؛ممعارف؛وطن دشمنی ایمیش!بروسیله اتحاد و اتفاقک پریشانی و اضمحلالنه ده سبب اولویور..اودارالتحصیلک تکاملی آراسینده اوینادیغی روللریله انقراضنه ده بادی اولمش...بوتون هئیت تعلیمیه اونی تامین ایتمش.
داهاداها .....اوت او حتی یکی اویانان و بویکی لک اوغرونده باشلرویرن...قانلردوکن برملتک افرادمعصومه سی آراسیندا ده اختلاف صالیور وبولانیق سوده بالق آولایه جن؛آرتیق هر طرفدن اوزینه قارشی چ.ریلان انتظار استکر اهک اوکنده فساد ایله تامین معیشت ایده جک..ممکن اولورسه یاشادیغی مملکتک قانون استیدادینه مراجعت ایده رک کندسیندن ماتدا بوتون مطبوعات موجوده نکسدینه چالیشه جقمیش!!
هیهات هیهات برغزته مدیری..بویله بردنی بویله برناموس اولسون!محمود بر درلو فکیرینه بوحالی صیغدیرمیوردی..ومطبوعات ایچینده بویله بر لونک افکارعمومیه یی؛ملتی آلداته رق لکه له دیگمه تجمل ایده میوردی.
نهایت ایشک میدان ثبوت و علنیته چیقمسی ،اوت بورزیل مخلوقک بومضر بشر پارچه سنک یورق اولمسی گرگدی..
محمود ذاتاً بشریتک ردای دین آرقه سنده عاجز؛سفیل،بی ادراک مخلوقلری حیله و ریا ایله اغفال ایدن آباء استبدادک هپسی تلعین ایده رک چکیلمیشدی.
شیمدی ده غیرت وطنیه ؛حمت ملیه نک کرسی خطابتی..صحیفه تبلیغی محترم برواسصه ارشاد اولان غزته نک ده پرده نفاق و شقاق اولمق اوزره استعمال ایدلدیگنی گورنجه بوسبتون جهان ده شایان اعتماد برشی اولمدیغینه قائل اوله جقدر.
فقط عؤمرونون اوچده ایکیسی بير عمای جهل ایچینده کئچیردیيی حالده اواخير-ى ایامده، خیالنه عاشيق اولدوغو مدنیتک انوار فیضافیضیندن بی نصیب اولماق بير اينتيحار معنویدن باشقا بير شئی دئييلدی. تحمل ایده بیلمه دی. درونونده بير حزن یتیمانه دوغدو وجهاً مرارت قبیله سی گورولمیان بو آدمک گؤزلرینده شیمدی سونک یورغون بير شعله نفرت فیشقرییوردی. اينسانلرده بو حال نادراً گؤرونور لاکين بو گيبی علائم وجهیه اؤیله درین اسرار روحیه نين ترجمانی اولور که بونو محسوسات مادیه ایله تبلیغ و ايفاده غیر قابلدير. بو گيبی اينفيعالات معنویه اثناسينده آرزو ایدیلان هر شئی صمیمیدر.. حقیقیدير عادتاًاجابت قبول عندالله محقق اولان خولوص نیت ایشته او حالين ووجودو دیمگدر. خوشوع و خوضوع-ى روح بؤیله بير هیجانين اعصابی تحریک ائتمیشدی باشقاه بير شئی دکلدر.
***
ادارنی ترک ایتمگه قرار ویردی که دهشتی او آنده وجودینی صارصدی..دماغینده براختلال ذهنی حصوله گتیردی.معیشت نفسی دگل اعاشه عیاله ..کوچوک ..معصوم بر جه جگ یادگار حیاتنک نشته استقبالی گوزونک اوکنده تجسم ایدی ویردی.
بوینی بوکولدی.بدنی دونمش بر جسم گبی یوردی.
اوت؛ اورادان آلاجاغی اوجرتين گونده ليک حيصه سی مودیرک آنجاق بير چای صرفينه تقابول ائتدیی حالدا بو قناعت-ى صابيرانه استحقاراً کندیسنه ایدیلان موعامله بی شعوره ده بوکمه يه مجبور ایدی.
شاعير حیاتک بؤیله موهليک بير ضربه سينه شمدییه قده ر داها تصادف ائتمه ميشدی.
بو تصادف اونون قلبينده بير ائعتيماد اویاندیردی. بو ائعتيماد اوزینه ظولمی اعتسافی روا گوره نين مقرر اضمحلالی ایدی. بو حس قیل الوقوع روحنه تسلی بخش اولدو. گؤزلرينده حصول املدن متولد بير شؤعله اينتيقام پارلادی. یئنه سوندی..وطننده ملوث ده اولسا بير جزء مطبوعاتک محوی سروریتی سیندیردی.
یشقه برادارهیه انتشایه قرار ویردیگی وقت؛ متردد ایدی؛ قبولی مشکوک ایدی. مراجعت ایتدی. ناامید بر رجعت بروسیله قهر داها چیقدی. ان زیاده مضهر امن و اعتماد اولدیفی سجایای مقبوله ده یئنه بير حاکمیت متعبد آرزوسی استشمام ایدییوردی. اغبرار درونی گیتدیکجه تزاید ایدیور. هر گون بلکه یوزلره بیت سویله جک قدرایتی اولدیغی قریحه ابداعی شمدی تالمات درونیه سی تفسیر ایده جک بير کلمه بولماقدان عاجيز ایدی.
چیلدیرمیش گيبی سوقاغه چیقدی، بوتون سوقاقلارده بير ولوله معیشتک های و هوی و شماتتی بیننی سارسدی، گورویور.. مجمع انام اولان محال بير سمای مضی آلتينده الکترقله نورلانمش سور شبانه حالينده گورونیورایدی.
موزیقه باندوسونون وقور و محقر آهنگ روحنوازى تبدیل حسیاتنه یاردم ایتدی. اوز موقعی ایله محیطنده کی بو جماعت شبستانی مقایسه یه باشلادی.
هر کس یوزنده بير اثر سرور وار؛ گولویورلار، اوینیورلار.. قوشویورلار..آشينالار احبالار بير بيرینی ایتسام مودتکارانه لریله سلاملایور. تک بيرجه تک اوزی فکری در؛ آرتيق شمای الهاماتنده بير طلوع محتشم دوغمیور، آفاق حیاتی معیشتک قره بولوتلاری آلتينده گؤرونمز اولمشدو.
گنیش «ملت باغی»تک منتظم خیابانی آلتينده دالغین ، دالغین قادینلرک انظار دلپذیری اونی جذب ایده میوردی؛ کندی کندینه گزییوردی. هر بيری بير سودای مغرورن حاکيمی عد ایدیلان تصویر حاله موافق بير کلمه بوله مدیغنه پک متاثر ایدی.
باغين هجرا بير گوشه سينه گیتدیگندن خبری یوقدی، بير الين اوموزینه توخوندیغنی اویقودان آییلارجا سينه بير تهالکه حیس ایتدی.
- حضرت !بو پریشان افکار نه؟ دونیانی گورمیورسک که!!..
دئین رفیقینی بوغازنده طیقلان بوغروق بير صدائیله سلاملادی.
ارقاداشی دیمشدی که:
- سنک کی ایشی بیتردی..آرتيق غزته چیقمیور..
- عجب نه اوچون؟
- نیچون اولاجق آرتيق بوتون حیثیت ملوثه سنی هر کس طانیور..ذاتاً..دن پارده هیچ کسه چاتدیره میورکه..
آرتيق ایندی یه قدر بوتون بو بی نوا ملتک مقدراتنه طالعنه بر پئیس لکه صالان افعال ملوثه «میدانه چیقور...» و داها بو قویون سوروسنه بکزیان اينسانلرک جیوانیتی ابدی قالمه جق که البت:
«ظالملر بير گون دیدیرر حضرت اله!»
قایناق:
کلیات هوپ هوپ نامه- صابر طاهرزاده نک اثری –ناشری طاهرزاده –هلال ناصری کیتابخانا نشری-تبریز1320
سس اوجالاشدي، قويمايين
من بيلمز ايديم بختده بو نکبت اولورموش
تدريجله سالميشديم اله، بونجا دئهاتي
